Sejara ni oppunta guru martonja alias oppu gumara
BAB
I Hata patujolo.
1.Tarombo
ni Oppunta Oppu Gumara.
Asa
boi paihut – ihuthon sejara ni Oppunta Oppu Gumara ,jumolo ma pinatorang
taringot tu tarombona mamungka sian Opunta Tuan Sogar.
Ia
Oppunta Oppu Gumara tolu marhaha maranggi ima : 1.Oppu Gumara.
2.Oppu Talan
3.Oppu ni Harian II.
Ibotona 3 ima : 1.Si boru Sapean muli tu
Siagian di Bariba Tali.
2. Si boru
Atur muli Panaluksuk marga Marpaung sian Marpaung bagasan.
3.Siboru Pinabun muli tu
Pandahar marga Sitorus di lumban
Nabolon.
Asa
tangkas botonnta pinatudu do dison tarombo sian mulai Oppunta Tuan Soga
Tuan sogar ripena 9 halak
|
Si br pinabun
|
Si br atur
|
Si br tapean
|
Pu ni harian ii
|
Pu tuan jojor×br
nainggolan
|










1
pamulha×br
|
Op.gumara ×
|
Pu talan
|
Punjung MAS
|
OP TUAN JOJOJORII
Op.Tuan jojor II
|
Pun Jinujung
|
Pun Jaga Uluan
|
PanaNggara
|
PALIANG X BR TANGGANG
|
2.Tarombo
ni Paliang.
PU HASOHOTAN
|
PANAMBANG
|
![]() ![]() |
BAB
II.Oppu Gumara marmusu dohot Paliang.
A.Bonsir ni parmusuon ni Oppu si Gumara dohot
Paliang.
± 200 Taon nasalpu manang taon 1800
M.Oppunta Guru Martonja alias Oppu Si Gumara mulai marmusu dohot
Paliang.(oppung tuana).
Anak ni Paliang 2 halak,ima:1.Op Hasohotan. 2.
Panambang.Anak ni Op Hasohotan 3 halak
;anak ni Panambang 9 halak ima :1. Ulam ni aji.2.Jombit ni Aji.3.dna
Tardok ma Oppunta Paliang sada datu tandang
na tardok indokna ditingki haboionna,na boi pahabang losung gaja
Jala Ompunta Guru Martonja di uju i dang
diboto manang aha ,soganda holan mangaradoti ulaon naporlu tu hangoluan
siapari,jala tardok ma ibana datu paruma-uma,jala marhombar jabu dohot Paliang.Oppunta
Guru Martonja, ripena dua,ima Sonaklan Br Sitorus sian Silamosik dohot Tor na
Godang Br Nainggolan sian Lumban nainggolan. Jala di tingki i opunta Oppu Tuan
Jojor nunga parjolo mauja tu situmandok, situmalin,tu tano haroburanna.alai
ianggo oppunta boru nainggolan mangolu dope,gabe marlomo-lomo ma Paliang tu
nasida nasaripe,lumobi tu Oppunta Guru Martonja sai marganti soring ma Paliang
nasaripe mangido marsali eme tu oppunta Guru Martonja asa adong balanjo ni
nasida nasaripe sian taon tu taon ndang digarar utangna.Molo ro Oppunta martunggu
utang tu nasida be ,alusna ba lompiti ma jolo jari-jari nitanganmi nigarar pe
dung masa gotilon naroon,sai boti be ma alus ni nasida be,hape jumpa gotilon so
ra manggarar utangna.
Di nasahali roma sahalak sian anak ni Paliang marsali eme tu Oppunta Guru Martonja ninna ma; Ua lehon ma husali
ememi asa adong balanjo nami rap dohot angka anakkonnami,nunga anturaparon hamisomangan!Ninna.
Jadi
ninna oppunta ma mangalusi ba tung lomo-lomomu do!Ia hatamu marsali,hape dung
jumpa sipaha tolu ndada ra manggarar utangmu,ba sandok garar jolo utangmu jala ula
haumam asa adong allangonmu!Unang ma sai lalap dipartandangan hamu somalo sanga
mangula juma ,sai manandanghon hadatuaon hamu somarlapatan gabe anturaparon
hamu somangan,ianggo sahalion tung so olo be ahu mangalehon hamu marsali,nda
ise hatobanmu mangula allangonmu! Ninna oppunta Guru Martonja..
Mulak ma marsali Paliang jala
marungut-ungut,huhut muruk-muruk , jala mandarse.Hinorhon ni nasodilehon
marsali martuptup ma nasida nasaripe laho mambunu Oppunta Guru Martonja.Ala
godang do horbo ni oppunta , dituntuni nasida nasaripe ma pabolak amak hira
mareak tiur ari di alaman dohot di baba ni bara ni jabu.
Dungi tuat ma Opunta sian jabu laho
parungkar horbo,diida ma naung dipabolak amak di alaman dohot di baba ni
bara;Ninna ma: Amak ni ise do on da ….! Duduk hamu on asa boi huparukkar horbo
on sian bara !Hape pintor dialusi Paliang ma ibana;Ninna mandok: bahen ememi tu
amak i asa dijomur hami asa adong pangannonnami nasaripe,ai nunga anturaparon
hami somangan!
Dialusi Oppunta Guru Martonja ma : Hata - hata
marsali so hea digarar hamu utangmuna nasailelengon siantaon tu taon somarna
mottop hamu mandok marsali , jala dang diboto hamu ila maradophon donganmu
jolma.Santopap bohi ido si boto ila,bolak do tanggurung dang di boto ila!Nadidia
do bohimu ditanggurungmuna do? Molo so
olo hamu manduduk amakmunaon ba pasombu ma asa huparungkar horboon ninna,jala
laos di parukkar ma horbo i sian bara jala gabe didegei horbo i ma amak na pinabolak
ni Paliang i.Hinorhon ni i muruk ma Paliang nasaripe masidok hatana be,jala
adong ma na mandebali horboi mattat hau ni unte bolon namarsuga-suga,jala adong
mandebali mantat andalu,dohot lan na asing dope.Pola do mangguki horbo na nidebalanna
i.Hinorhon ni i didok oppunta ma tu nasida be.Da..gaaa!Tung na so adat naso
uhum do binahenmuna,tung debalan mu pinahan soaha manang dia salana ingkon
bahenonmuna songon i,nasojadi do tatapon mu rupani pinahan dihamu andigan
sogot!Namanuan bulu do hamu dilapang-lapang ni babi,mangulahon naso uhum do
hamu mangulahon naso jadi,molo na adat ni ulahonmu na adat do dapot mu sian
Oppu Mulajadi,Molo na so uhum ni ulahonmu,tagamonmu ma hona toru ni Oppunta
Mulajadi.Jala oppunta Mulajadi do donganmu mardabu-dabu.
Ba!Lamu
marmuruk ma nasida na saripe tu oppunta gabe di lombuti ma ibana jala disarat-sarat
sahat tu harbangan ni huta i,(Harbangan nihuta i najolo ima parispisan ni jabu
ni Oppu si Oloan,rasi sahat tu sadari on dang tubuan duhut-duhut bogas ni
panaratan ni oppuntai,holan simarsambang sambang do natubu dapot disi).Ro do
angka anggina nadua mangurupi ibana alai ndang tolap nasida mangalo ala nitorop
ni nasaripei.Ai 11 halak alo ni natolu halak.Dung hira naung dianggam nasida
naung mate Guru Martonja laos ditadingkon nasida ma ibana disi.Hape dungi pintor hehe ma ibana laos
martabuni di sokkor ni ruma bolon ala ni biarna mida Paliang/ nasaripe.Dung
mangulon manang sangombas didulo ma tuharbangan i ,hape diida dang disi be
ibana,dillului ma ibana tu jabuna alai
dang dapotsa,sai ditilik omppunta do sian sokkor manang na songon dia parulaan
ni nasida laho martahi naeng manodos ibana.
B.Mula ni
hariara nabolon di Parbagasan Banjar ganjang Janji Matogu.
Andalu bintatar
Gbr 1.I : Hariara
parulu balangan na gabe alatan (partanda ) di pomparan ni oppunta ima andalu aos-aos hau bintatar na sinuan ni Oppunta Oppu Gumara
andorang so laho
majalang songon alatan dioppunta boru paboa namangolu manang mate ibana
di parjalangan.
Tubu do andalui gabe
bintatar ,alai gabe mate ma bintatar i, ala tubu hariara di dangkana ,
sai martantan ma hariarai jala tantanna do gabe bonana.
Molo dibuat ranggasnape, diboan tu jabu
ro do ulok nabirong tu
jabu martunggu asa dipaulak ranggas i tu hapeahanna hinan,saleleng so
dipaulak dang olo
ulok i morot sian jabu ni
na mambuat i.jala molo adong marompas dangka ni hariara i ,olo ma na adong
mate pinompar ni natua-tua
i;molo nametmet do dangkana na masuak ,dakdanak ma na naneng mate i,
molo nabalga dangkana
namasuak i na magodang ma nalaho mate pinaboa ni i.
Di borngin ni ari manghatai ma oppunta
dohot ripena naduai, akkup ni i, inanta pangintubu,rap dohot anggina nadua
i,ninna ma:Ai mate ma ahu ra pusaon ni halak i nasaripe,antong tumagon ma ahu
laho marjalang padao rimas ni nasida tu ahu,manang dia pe na masa tung saguru
di Debata do.
Alai adong do sada partanda siingotonmuna ale
inang!Huhut dibuat ma sada andalu aos-aos , hau bintatar; molo tubu ma andalu
on sinuanhon ,ba na mangolu ma ahu diparjalangan,alai molo so tubu do andalu on
namate ma ahu disi,jala molo martumbur dohot marbulung ,ima tanda na hipas do
ahu di parjalangan,alai molo pirang-pirangon do bulungna namarsahit ma ahu
disi.Dungi dipantikhon ma andalu hau bintatar i di pudi ni ruma bolon
nasida.Ima partanda siingoton ni soripadana nadua i songon ingot-ingot,jala
ihot-ihot ni haholongon parsaripeon ni nasida.
Sai marpiar-piar do rimas ni Paliang na
ingkon do todosonna oppunta laos
pusaonna asa mate.
Tarbortik ma barita tu angka ibotona
natolu ,ima si Br Tapean di Baribatali,Siboru Atur(si Gulang Papene) di Marpaung
Bagasan,Siboru Pinabun di Lbn Na Bolon,ala ni i mardos tahi ma nasida natolu
laho palua ibotonai sian panodoson ni Paliang.Diboan Panaluksuk ma hodana sian
marpaung bagasan,laos pajumpang di holbung naoto (Holbung na oto ima sada dolok
na adong di gomburan jonok ni Ht Gurgur Janjimatogu) ma nasida natolu na
marpariban.Alai ianggo si br Pinabun manigor ma tu huta Parbagasan naeng palua
siraja ibotna.(Molo boru do naro tu huta ni amana nangpe marbada angka amana ,ndang
boi dihahuape boru i,ala hombar tu adat dohot uhum boru do si boan dame).Tarsongon
na dipaula so diboto ibana do nanaeng todoson ni Paliang si siraja ibotnai
unang di boto Paliang . Jala dipaula ma na masihol ibana mida inongna dohot siraja
ibotna i ,jala dipapos rohana huhut mardalan hira sogira tudia .Dung sahat
ibana di huta tardijouhon ma ;:Ai di jabu do ho inong !ninna .Alai ndang adong
mangalusi ibana . Ala ni i pintor
diintehon Paliang nasaripe i do aha na naeng si ulahononna dirimpu manigor
mijur Oppunta Guru Martonja sian jabu.
Ianggo Oppunta sai manginsugut ma buni di
para-para ditoru ni amak na adong disi.Dungi
nankok ma si Boru Pinabun tu jabu
manigor tu para-para huhut manganguk bobar;ninna ma: Nanggo buruk-buruk ni rere
ni damang on pe huboan diau, molo tung todosonmu ma hape damangi!Alai
dihalaputi ma dipamasuk oppunta tubagasan bahul-bahul nabolon,namarisi ulos
dohot takkuluk haumasan,dungi dilaputi ma dohot rere nasomalo tudia be
bahenon,jala didabuhon sian para-para,huhut didok: Nanggo buruk - buruk ni rere ni damang on hu boan diau ale.e.e
among songon parsiholan !Tung jadipe
lomo-lomom di pinungka ni damang ba tung roham ma, alai unang ma orai ahu
mamboan nahu patuat on.
Di na laho tuat si boru Pinabun sian
sokkor pintor ro do paliang manjonoki rere nanidabunnai,Aha do on?Ninna huhut
di tullang mantat mundi-mundina , alai humalaput ma si Br Pinabun manghutti
rere na mansai borat i tu harbangan jala
na onding sian simalolong ni Paliang ,diparuar ma siraja ibotna isian bagas
rere i, laos malua ma ibana sian
panodoson ni Paliang. Marlojongi ma
ibana mandapothon laena tu holbung na oto , naung maima-ima hian disi ( laena:
Panaluksuk Marpaung dohot Pandahar Sitorus,laena Siagian tarpulik do sian nasida
songon manuluthon aha nanaeng ulhononon ni Paliang). Alai diboto Paliang nasaripe i ma naung maporus oppunta dihatiha i sian jabu
,hinorhon ni i gabe didiori nasida ma ibana manang tudia laho , alai ndang
jumpangsa.
Hape dung sahat tu holbung na oto mangua ma
oppunta didok ma: Sada ranting ni hauku ,molo dibuat ho turutonhu do i tu ho
molo mulak ahu sian parjalangan,sada ranting ni buluku dibuat ho! turutonhu do
i tu ho molo mulak ahu sian parjalangan.Dungi pintor diboto Paliang naung di
holbung naoto oppunta Guru Martonja,pintor marlojongi ma nasida mattat rimas na
marsigorgor mangadu ibana tusi.Musu nunga jonok ;dipanangkok Pandahar ma ibana
tu hoda i, alai hodana ndang olo manjakkon Oppunta marsihundul ditanggurungna,sampe
tolu hali dipanangkok tong dang dijakkon hoda i ibana.Hape namaluha do
haliadang (Tulang belikat) ni oppunta ditullang musuna dung didabu Siboru
Pinabun sian para-para dibagasan bahul-bahul dohot rere,didilati hoda ima jolo
bugangna dung i dipanangkok ma ibana tu hoda i laos marlumpat tu Lbn Nabolon.Tung
pajumpang pe angka musu ni oppunta Guru Martonja dohot angka ibotona+ angka
laena di dalan i dang agia beha dibahen musu i,alana mangihuthon adat dohot
uhum dang jadi siganguon boru,nang pe marbada napusu angka amana.(Bungkulan do
boru! ninna)
C. Oppunta Guru Martonja laho marjalang.
1. Opunta Guru Martonja manjalahi
angka datu di Samosir dohot di angka luat na asing.
Dung hira manang sadia leleng Oppunta guru Martonja
naung malua sian panodoson ni Paliang ndang sabar ibana si di jolo ni ibotona i , bosan ma ibana di
Lbn Na bolon, lao ma ibana tu baribatali huta ni ibotona si br Tapean , jala molo bosan
disi,laho ma tu Marpaung bagasan Narumonda.Alai
dang sonang rohana gabe dipangido ma tu si boru ibotna natolu i naeng ma nian
ibana didok rohana marjalang padao langka mandiori parguruan asa marguru
hadatuon ibana tu datu namalo jala natardok indokna.Jala ditolopi angka ibotona
dohot angka laena ma pangidoanna i huhut diborhati.Dung i borhat ma ibana tu
parjalangan parjolo uju Samosir ma ibana laho.Molo hira sarupa do parbinotoanna
dohot angka na nidapothonna dang pola di pargurui ibana inon,manang molo hira
na alang-alang do hadatuon ni na
nidapothonna dang pola di jangkon ibana.Sai mardalan ma ibana sahat tu Luat
Simalungun ,dohot Dairi alai ndang jumpangsa niluluanna.Mardalan sahat tu
sipirok tong ndang adong dapotna nalaho parguruanna disi.
Gbr
2: Marsolu tu Samosir
Gbr 3.I:
Sampuran sipiso-piso.
Mardalan tu Simalungun
2.Opunnta Guru Martonja sahat tu Batang
toru.
Gbr
4.I. Persawahan diantara sipirok dengan Batang Toru.
Hinorhon
ni na so adong dapot ni oppunta parguruanna sai mardalani ma ibana manigor
sahat rodi Batang Toru.
Sian
so panagamanna,jumpangsa ma sada huta di luat batang Toru ,ima huta ni sada
datu bolon natardok indokna namargoar Datu Tuanku Rau .Ditingki nasadari i,paindar
jala laos mamele uti-utianna/panihatna datu i,sian nadao dibege oppunta ma
soara ni angka uning-uningan,hinorhon ni i dipareak ibana ma tu huta i,jala mansai marhagiot ma ibana manondur
ala ni jagar ni ulaon ni datu i,gabe ditilik ibana ma sian harbangan nihuta ni
datu i.
Alai adong ma sian sahalak hatoban ni
datu i marnidasa ibana,gabe humalaput ma naposo ni datu i paboahon tu datu i
,Ninna ma: Rajanami !Indi adong sahalak bawa na muba sian hita
maningkir-ningkir di harbangan an!Sotung ma suruan ni musu ia ading laho
mangarongom hita datu nami?Jadi ninna Datu Tuanku Rau ma tu naposaonai:So ma ho
disi asa hu sisip-sisip manat-manat unang maporus ibana maon,asa boi dapot
ibana mambahen sipalabe ingkau.Manigor laho ma datu i mangeahi Oppunta tu
harbangan i, laos ditangkup ma ibana huhut didok : Ise do ho? jala suruan nise
do ho?Jadi dialusi Oppunta ma datu i,Ninna ma : Sombaku ma da ale rajanami
namarsiak bagi do bawadi hinorhon ni parsorion, namalang do bawadi hinorhon ni
panodoson ni haha ni partubungku di luatnami,jala tarboan simajojak ni bawadi
ma ahu mangeahi hutamuna on.
Jadi
ninna Datu i ma mandok oppunta : Atong na manindar-nindar do ho asa botoonmu
hahomionnami dohot ulaonnami,asa boi hami bungkasonmu?
Antong
bahenon ma ho si palabe ingkau.Jadi sai marsomba ma Oppunta huhut didok:Sombaku
ma di ho rajanami nunga hudok tu badia ni sahalam ;Namarsiak bagi do bawadi
umbahen pola sahat ahu tu luatmuna on,ninna.
Ninna
Datu i ma mandok Oppunta : Manang dia pe alusmu dang hu haposan ho baya,sandok
tung mabarani hu do lakkam pareak hutanami on
Ai
dang diboto ho !Ahu ma Datu Tuanku Rau datu natardok indokna,parsumpit
golang-golang,parpadang soboluson ,paringir-inggir soallangon , parimbulu sinombani
gaja? Sandok jalo ma sorbanmu,ima bagianmu,ai nunga poppot ni olohonmu,ingkon
bahenon ma ho si palabe ingkau,Jadi ninna Oppunta ma mangalusi datu i ninna ma
: Molo tung songon i pe didok hamu ale rajanami bagian ni bawadi na ingkon bahenonmu
ma ahu si palabe ingkaum,ba boha bahenon alai najujur ma najujur alu-aluku tu
rajai,ndang dipekkon hamu ba Debata Oppu mula Jadi Na Bolon ma donganmu
mardabu-dabu, jala tagamonmu do sapata ni bawadi naso marpipot,naso umboto
margabus;muse didok oppunta sijolo-jolo tubu do :
Sitotonduron
do ulaon na jagar: Ai najagar do ulaonmon huida umbahen hutotonduri! Ninna.
Didok
Datu i ma tu Oppunta : Ndang tutu
nidokmu,ai pangao-haok do ho umbahen ro tuson,sandok nangkok ma ho tu
sambilhon asa mate ho asa binahen gabe palabe ingkau,Ninna datu i.
Ninna
Oppunta ma mandok Datu i: Molo songoni ma nimmu da rajanami ba marpadan ma hita
,molo somate do ahu dibahen sambilmon marganti ma hita baoron ni sambilmon ate
?Ai nunga hudok tu datui ; Didok oppunta sijolo-jolo tubu do : Sitotonduron do
ulaon na jagar,jadi ala jagar ulaonmon ro do ahu sian sopanagaman manondur,jala
hualu-aluhon tu Raja i namarsiak bagi do bawadi umbahen tarboan langka ni
simajojakhu au tu hutamu na on,molo so jangkononmu ba marpadan ma hita boti!
Ba i petaho bayo!ninna datu Tuanku Rau,ai
naung dia binotom dohot gogom !Ai dang diboto ho ahu ma Datu Tuanku Rau,datu
natardok indokna ,parsumpit golang-golang ,parpadang soboluson
,paringgir-inggir soallangon ,parimbulu sinomba ni gaja?
Antong molo boti rajanami marbulan ma
hita,ninna oppunta.Ba tole ma tusi ninna datu i mangalusi huhut mantat engkel
leseng,jala eles rohana mida oppunta.
Dungi
marbulan ma nasida songonon ma didok nasida nadua:” Dengke ni sabulan tonggi na
do tabona”
,ise
siose padan tu ripurna do tu magona”.
“Pat ni lote tu pat ni satua”
“ mate do pangose mate ma panguba”.
Dung
sidung nasida marpadan dohot marbulan,dipareak oppunta ma tu sambil ni datu
i,jala di pamasuk ma patna tu jorat ni sambil i laos bikkas ma sipinggili ni sambil
i huhut di baorhon oppunta tu ginjang ,alai pintor gendatan do sambil i ndang
boi di tea oppunta jala pintor mijur ma ibana sian sambil ni datui huhut ninna
tu datu i :Beha do diida ho datunami ndang mate ahu dibahen sambilmon ,antong
homa binahen sipalabe ingkaum
Nangkok
maho tusambilmon,asa mate ho dibahen hatam,ninna Oppunta.
Alani
i rauon ma datu i huhut hatahutan mida Oppunta,huhut mangangguhi ala ni biarna
mida Oppunta ,jala marningot ibana panghorhon ni sambil na i,ai molo natarjorat
tu sambilnai nasai lelengon pintor mate do,dibahen sabilna inon,hape bayaon nda
ra mate ninna rohana.Gabe marsombai ma datu i tu Oppunta laos ninna ma:Sombaku
ma di ho rajanami sala ma ahu,jala tunduk ma ahu unang ma pamate ahu,ninna.
Sadok
ho nangkok ma tusambilmon ai nunga marpadan hita ,pat ni lote tu pat ni satua
mate pangose ,mate panguba,laosanmu do padan datu?
Ala
ni biar ni DatuTuanku Rau ndang tarjuasa be padan dohot bulanna,soholan
mangoloi nangkok tu sambilnai,dungi di pamasuk ma patna tu jorat ni sambil i
laos bingkas ma sipinggilina,dibaorhon baor nisabili ma datu i huhut
manggun-anggun digingjang, pola do patu maratukan uluna nang dagingna tu baor
ni sambilnai.Sai mangangguki ma ibana huhut mandok jora ma ahu raja nami,tunduk
ma ahu tu ho rajaku sai ninna huhut sai manggun-anggun ibana dibahen baor ni
sambil i.
Dia
hatunduhanmu ninna oppunta Guru Martonja,huhut mambuka sorbanna,gabe tarida ma
na ganjang do sitaruponna,pola do sahat tu tano ala ni ganjangna.Marnida i lam
rau on ma Datu Tuanku Rau huhut sai mangido tolong,ninna ma : Amangoi amang samborni nipi ni bawadi,mataut
ma eles rohangku mida rajai hurimpu do na pangaok-aok hape na anak ni Oppu
Mulajadi do hape ro mangebati au,tunduk ma ahu raja nami anak ni Oppu Mulajadi
nabolon!Palua ma ahu sian hamatean on ninna datu i.
Dia
hatunduhanmu ninna Oppunta mandok datu i.
Jadi
ma lomo ni roham manang aha pangidoanmu hualopi pe tuannami anak ni Oppung Mula
Jadi, alai molo olo ho hu hubahen gabe anakhu, ! tung mansai lehet jala uli ma
i.Ninna datu i.
Ba
molo songoni hupangido tu rajai lehon ma panihatmon di ahu jala ajari ma ahu
padalan parbinotoan tarsingot tusi!ninna oppunta.
Ba
nadenggan mai hu pasahat pe pinangidom i,asal ma malua ahu sian hamatean on.Ninna
datu i.
Antong
molo songon i marpadan ma hita jala marbulan,Ninna Oppunta.
Olo
ma raja nami ninna datu i.Jadi marpadan ma nasida jala marbulan.
Dung marpadan nasida gabe so ma baor ni
sambil i,dang sai di pangambalhon be datu i
Adong
do lage tihar si pitu lapis datu nami?Parade ma tuson asa adong hapeahan di
madanmu unang hansitan datu i peak tu tano i maon annon. ninna oppunta.
Adong
do rajanami ninna datu i,
Suru
ma diboan parsonduk bolonmu tuson asa pinabolak dihapeahan ni datu i.Ninna
Oppunta.
Dijou
datu i ma parsonduk bolonna : Ai didia ho ale inang namora boru parsonduk bolon
nauli lagu ,pagira ma humatop oban lage tihar sipitu lappis songon pinangido ni
raja i anak ni Oppung mula Jadi na Bolon on asa dipalua ahu sian hamatean
on.Ninna.Ai naung mate do ahu gabe mangolu muse dibahen anak ni oppunta
Mulajadi on.
Jadi
ro ma ripe ni datu i mamboan lage tihar i jala dipabolak ma di toru ni sambil
ni datui.
Tu.u.u.u.u.unduk ninna oppunta ma tu
sambil i gabe unduk ma sambil i,jala diharhari ma jorat ni sambilnai sian pat
ni datu i.
Alai andorang so diharhari jorat ni sambil i
sian pat ni datu i disuru datu i ma anggka naposona pabolak lage-lage tihar di
bagas ni datu i ,bahen hundulan ni Oppunta,jala disuru naposona nadeba nari
parade sipanganon songon paboa halalas ni rohana,ai malua ibana sian
hamatean,ninna: U.eee hamu angka naposoi! Pabolak hamu lage-lage tihar bahen
hundulan ni raja i,ai anak ni Oppung Mula Jadi do hape na mebat tu hita tingki
on.
Mansai
las maroha ni datu i ala naung malua ibana sian jea i.Jala diarahon ma Oppunta
Guru Martonja tu bagasna
laho
manamuei ibana.
Andorang so di pangido nangkok Oppunta tu
jabu jolo didaishon do jari ni patna pangambirang tu anak ni tangga parjolo
.dung disuru nangkok tu jabu , jolo ditutukhon do patna ditangga partoru,dungi
nangkok ma ibana laos masuk tu bagas ni Datu i.Dung i disuru hundul dihalangulu,ninna:
Juguk ma rajanami anak ni Oppung Mulajadi di dolok on.
Andorang
sohundul oppunta jolo di goit ma lage-lage tihar hundulan i dohot ujung ni jari ni patna
pangambirang. Hape habang ma lage tihar i dang olo hundulan.Ninna Oppunta ma:
Na songon dia do adat di hutamuna on rajanami? Hea do habang lage tihar
hundulan ni tamue?Disuru hamu ma bawadi juguk tu lage tihar,hape lage-lage pe
habang?
Dipaula
Datu tuanku Rau do muruk tu angka naposona i,Ninna: Ai ise do hamu angka
dakdanak i mambahen na soadat nasouhum
tu anak ni Mulajadi on? Singkati hamu i!
Dung i diganti ma lage tihar i,jala dang habang
be ,jala boi ma dihunduli ompunta rap ma ibana hundul dohot datu i.
Dungi diparade ma sipanganon
,indahan na las, dengke saur,dengke nilaean,juhut sian na marmiak-miak ,manuk
mira polin,laos di paindar tu jolo ni Oppunta.
Digoit
Oppunta ma Parisianan ni sipanganon i gabe maruba ma leak ni indahan gabe
songon parbue na husom jala juhut sian na marmiak-miak marngeasi,dengke saur
dohot dengke ni laean mangaljaki. Juhut sian manuk mira martahuak.
Ba
songon dia do adat dohot uhum di hutamuna on rajanami,ba hea do indahan gabe parbue na husom,juhut
marngeas,dohot martahuak,dengke naung ni laean mangalajaki bahen panganon ni
tamue?
Jadi ninna datu i ma tu angka naposona
i; E.eee.Hamu angka dakdanak i! sai didatdati hamu dope mabahen na sogabet tu
raja i.ai nunga hupaboa tu hamu anak ni Mula Jadi do na mebat tu bagas on
hatihaon!Singkati hamu i !Ninna Datu i.Disingkati ma muse sipanganon i.jala
marsipanganon ma nasida.
Dung sidung marsipanganon dipangido
Datu Tuanku Rau ma tu Oppunta asa dipasuman parpeak ni parjambaran /tudu tudu
ni sipanganon i.
Alai
didok ibana ma :Ramba na pompot dope ahu na sotubuan lata halak naposo dope ahu
naso umboto ruhut nihata .Hupasahat ma tu raja i asa hamu mangarumang parpeakna,jala
tudos tu hasahatanna.Jadi ninna Datu ima ndang na mandok dia be ahu tu ho! Ai
anakhu ma ho mulai sadarion rodi salelengna,molo uli didok roham nunga na uli
di hami.ninna Datu i.Jadi di hatahon Oppunta ma parpeak ni parjambaran i
marguru tu hasahatanna.
Dung
sidung i Mangkatai ma nasida muse tarsingot ni panihat pinangido ni oppunta tu
datu i.
Ninna
opunta ma: hombar tu padanta ingkon pasahatonmu ma tu au panihatmon rajanami!
Jadi ninna datu ima mandok Opunta Rajanami
ia panihat on nunga tung hupalohot rohangku tuson,ai pusaho sian daoppung do on
tu damang,jala sian i muse gabe tu ahu,pos ma roham unang dohononmu ahu na
mangose padan hupature pe di ho najumagar sian on,ninna Datu i.Ba molo songon i
ma di roha ni datu i ba nauli,asal ma tutu jumagar sian pusahomon,alai molo
jumagar do on ,ba on do pasahatonmu tu ahu.ninna Oppunta.
3.Datu Tuanku Rau borhat dohot anakna tu
harangan laho pature panihat.
Adong do anak ni Datu i naung
malo pature panihat dohot padalan parbinotoan hombar tusi,namargoar Guru ni
Adangan.Didadas datu ima anakna i asa rap nasida laho tu harangan pature
panihati,ninna ma: Ale Guru ni Adangan,beta ma hita laho manumpa tu harangan!Olo
amang !ninna anakna i mangalusi amangna.
Ia pulungan laho mambahen
panihat mangihuthon sejara on ,ima sada halak jolma bawa manang daboru nadi
parorot sian mulai dakdanak sahat tu na magodang di inganan nasoding na so pola
diboto halak naasing.Jala balanjona dohot sude pinangidona dilehon asal ma olo
ibana disuru manang tu diape,manang marhuape, ingkon dioloi.
Jadi marsogot ni ari laho ma Datu Tuanku
Rau rap dohot Guru ni Adangan tu harangan laho manumpa anak boru naung adong
hian diparose nasida disi.Dung sahat nasida di sopo-sopo inganan ni anak boru i
di harangan i,dipadani ma tu anak boru i ,ninna ma:sai nalehononhu do sude
pangidonmu saleleng ni ngolum asal ma olo ho suruon manang marhua,dohot tudiape
! Olo da rajanami !ninna anak boru i.
Jadi
dipangido anak boru i ma sude angka na mansai maol di hilala dapot, sian
ate-ate ni nasa namanggulmit di ladang,sahat tu ate-ate ni rongit ma
dipangido,hape boi do dipatupa datu i luhut inon leleng na hira lobi saminggu,jala
parpudi sahali dipangdo ma muse ate-ate ni baliang na bara sunggam balanga ,jala
dungi dipatortortor ibana diatas ni piar-piar haumasan( talam ).Jadi dipatupa
datu i ma inon,diparunggu ma parhinaloan mongmong ( terdiri
dari:sitingting;sigompa;sarune bulu ) dipatortor ma anak boru i. Dung sikkop
pangidoanna i diokkal ma tano donok tu sopo-sopo i songon na pature sumur
bolakna ,asal ma siat madan ni anak boru ondeng masuk tu lubang i,bagas ni
lubang i,hira olat ni rukkung ni anak boru inon.Dung sikkop sude dipamasuk ma
sada hajo na bolon tu bagasan lubang i , jala disuru ma anak boru i pamasuk
patna tu hajo inon.Sian naso panagamanna di tanomma ibana olat ni rungkungna,gabe
so boi be ibana humusor disi,laos dituntuni do sipata ibana di rapari somangan sominum
disi,asa boi ibana dipadani,alai sipata ma di dulo datu i ibana tusi laos
dilehon angka pangidoanna huhut ninna :sai nalehononku do ho mangan natabo asal
ma olo ho suruon tu diape dohot marhuape.Ninna datu i
Olo
ninna anak boru ondeng mangalusi datu i.Dungi di rapari ma muse ibana ndang
mangan ndang minum,sampe piga ari.
Dung
ari parpudina digorgori ma hira-hira satangkul simbora( timbal ) sampe
malala,dungi tarehon ma pamangan mi asa hulehon ho minum ninna Datu i,gabe
ditarehon ma pamanganna dirimpu namangalehon minum datu i di ibana hape simbora
ginorgoran do diusehon tu pamanganna,gabe matutung ma sude dagingna laos mosok
songon jagal natinutung,use ma sude miak ni dagingna tu hajo na di bagasan
lubang i,dung i di ramu ma hua ni daging nai dohot pulungan na asing,jala dibagi-bagi
ma angka daging na jala diramu bahen aji.Adong ma aji turtur,adong aji
timpul,aji dodong, aji sipalongang-longang,aji poppom,aji butong sahuta,dna.
Dung
hira piga ari sidung ma panihat i dipature datu i,jala diboan ma mulak tu
huta,dipadugu ma panihat naimbaru i tupanihat pusaho ni datu i,di jolo ni
Oppunta laos talu ma pusaho ni datu i,gabe ninna datu i ma mandok Oppunta
Pillit
ma !Nadia ma di ho ulaning?Dia ma najumagar ba ima di ahu ninna Oppunta,alai
ndada tu ahu sapata ni jolma natinumpa,sara tu datu ima.Jadi dialusi Datu ima
ibana,taringot di hosa ni natinumpa ndada sara tu ho,sara tu Datu do,sai
pasu-pasuonhu do ho gabe sitorop pinompar songon bintang di langit dohot songon
rihit di laut,ai Gumara do ho tian luhutna datu,lumobi tian ahu,jala managara
do pinomparmu sogot basa-basahonon ni Debata Mula Jadi Nabolon ,alana nauli
basa do ho na so dung olo mangaluluhon sala ni donganmu jolma.
Jadi
marguru hadatuon ma Oppunta tu Datu Tuanku Rau dung sidung Panihat i dipature
Datu Tuanku Rau,lelengna
Pitu
taon,pitu bulan ,pitu ari.
Dung
hira sikkop parbinotoanna dipasahat Datu Tuanku Rau tu Oppunta dipajae ma ibana
sian parguruanna,ninna ma:Nunga singkop be hupasahat nahuboto mangulahon
hadatuon tu ho ale hasian,alai adong dope nahurang nian diantusi ho alai,molo
pe na hurang mangantusi ho di nahupasahat i boan ma anakhu Guru ni Adangan on,
rap hamu tu luatmu asa adong mangajari ho,jala bahen ma ibana songon donganmu tubu
sian sabutuha manang anakmu pe.Olo amang Guru ninna oppunta mangalusi guruna i.Jadi
diborhati ma ibana rap dohot Guru ni Adangan,jala didongani mansai torop
doli-doli nang anak boru natarpillit sian angka naposo ni Guruna i,asa adong
mamboan panihat i dohot na hombar tusi,rodi balanjo di pardalanan manuju Janji
matogu.
D.Andalu aos-aos hau bintatar gabe alatan
tanda pahot pos ni roha.
1. Andalu aos-aos tubu gabe
bintatar
Sai maima-ima do Ina pangintubuna
lumobi parsondukna nadua i,di harorona,ai tung arop situtu do rohana na mangolu
dope Oppunta doli alana andalu aos-aos hau bintatar pinatikhon ni oppunta tubu
do jala martunas marbulung ,nagabe sada alatan dinasida paboa namangolu do
oppunta di parjalangan.
Sai marganti soring ma angka haha angina
ro mandok manghabia nasida nadua ,alai ndang olo nasida nadua,
jala
nagumirgir ro mandok manghabia ima anggina Oppu Talan na marsidalian,sian dia
ma dalanna tubu hau naung gabe andalu? Molo mangihuthon partanda ba nunga mate
be dahahang di parjalangan ninna.
Sai
saban ari do oppunta boru mandulo hau i alai dang tung rugun bulungna,sipata ma
ndang adong bulunggna manang tunasna hape na sai di pampunekhon Op Talan do
tunasna sian naso pamotoan ni haha borunai, asa boi didok rohana habiaonna haha
boruna naduai.Alai tung pos do roha ni Oppung br Torus dohot br
Nainggolan,mangihuthon hau partanda sialathononni nasida ,ai mangolu do hau i
nang tung so marbulung,songon alatan na mangolu do sinondukna di parjalangan
Gbr 5.I Hau partanda sialathonon ni Opunta
boru.
2. Opunta boru pajongjong datu mangulahon Pardebataan (
Parsantian).
Dung
hira-hira 9 taon lelengna Oppunta Guru Martonja marjalang ,gabe laho ma roha ni
Inangna dohot ripena nadua i manungkun datu manang na mangolu dope Oppunta di
parjalangan.
Diontang ma datu sian Lintong ni Huta
namargoar Guru Sinanti marga Manullang.
Dung sahat datu i tu huta Parbagasan
Janjimatogu dipangido datu i ma asa
marmanuk mira ni ampang nasida. Diparade angka na porlu si patupaon ni nasida
ima: Manuk mira langka-langka
andalu,ampang anduri,parasoman.
Dungi dipasingalak ma anduri i ,digombar
ma desa na walu di anduri i mantat guting-guting agong ni sipu -sipu dilehon ma
manuk i tu datu i, ditonggohon ma tu Oppung Mulajadi Nabolon songon on ma didok
datu i manonggohon: Manungkun ma hami tu ho Ale Nabadia Oppung Mula Jadi
Nabolon marhite manuk si aji nangka piring naboru sinombao.ooon diparsorion ni
Anak ni hasuhuton Si Martonja naung
leleng diparjalangan( maroing-oing ma datu i manonggohon ).Diseat datu i ma
manuk i huhut ditarei bontarna tu parasoman dungi dipeakhon tu anduri naung
pinasinggalak i jala sigop di tungkuphon ampang manutup,jala manggarpasi ma manuk
naung nasineat i dibagasan ampang panungkupna i.
Dung mate manuk i diungkap ma ampang
panungkupina i,diparrohahon ma uju dia do ulu ni manuk i, dung di ida datu ima
na dompak dangsina do ulu ni manuk i,na marlapatan ,na uju dangsina do oppunta
marjalang jala mangolu do ibana jala nunga dipardalanan manuju mulak tu huta on.Dipupputi
ma manuk i dungi ditutungi,jala di bola ma dipaboa ma lapatan ni alatanna i,Marhangkung
datu marharoan suhut ,ninna,songon tanda nalaho ro na ma Oppunta mulak tu
huta,jala nunga di tongan dalan ibana rap dohot angka naposona.
Mangulpuk ma muse datu i ninna ma: ingkon
ulahonon ni hasuhuton ma Pardebataan, ulaon parsantian, halangon mu ma gordang
pungkulon ogung sabangunan,lahat hamu ma horbo sitingko tanduk si opat pusoran
jantan ni portibi,horbo parangas-angas.saleleng ni nasahat ibana tu huta.Asa
horas ibana ditongan dalan mangeahi huta on.
Dipatupa ma gondang sabangunan diontang
ma pargonsi ,dipadiri ma hau saur marnaek di tonga ni alaman
nibagas sibaganding tua bahen pangalahatan
ni horbo santi.
Dung i dipangido datu i ma gonsi napitu
tu pargonsi naung hundul di para-para ninna ma : Ale amang panggual pargonsi!
Partarias namalo parindahan sinuksuhan parlompan na tabo,sigonghonon manogot
sialapan botari, sidangka ni bulu sidangka ni hopo-hopo,datu do mangulpuk
gumodang do di ho,ndang dope hudok nunga diboto ho! Bahen ma amang gondang
mula-mula i ai marmula do saluhut nasa tinompa ni Oppu Mula Jadi.Digual
pargonsi ma taganing dipalu ma ogung oloan mangihut ma ihutan rap dohot
panggora laos mangkuling ma doal,diurngat ma sarune manjou sian najonok
mangkilap sian nadao sahala ni Oppunta Mula Jadi dung sidung i,dipangido ma
muse gonsi namarudut tusi .Ninna ma: Ale amang pargonsi batara guru humundul
batara guru sisean,namalo martaganing namalo marsarune,ai sude hinamalom sai
tong do une-une,urngat ni sarunemi mambahen ulaon on sude lobi ture, bahen ma
Gondang Batara guru ,laos ditorushon ma tu angka gonsi namarudut sahat rodi
hasahatanna,dung i di pangido ma muse gonsi pangalahat-lahat ni horbo tu
borotan huhut martonggo, Aloi Opung mula Jadi Nabolon hodo haroroan ni saluhut
selehon lehon na mauli utus dison aloi Oppung dipasahat hami tu badia ni
sahalam pelean ni rohanami,pelean parhorasan marhite horbo santi,sitingko
tanduk si opat pusoran jantan ni portibi ,asa santi madingin santi matogu,asa
malambok ate ho malambok pusu,siala hahurangan nami sesa ma i sian bagas atem ,asa
horas tondi madingin pir tondi matogu,sai ho ma tontong mangiring-iring huhut
manogu nogu anak ni bona ni hasuhuton ,naung udur mardalan di tongan dalan,horas
hami dihuta horas nang dipardalanan,dohot dibalian.Ale amang panggual pargonsi
,bahen ma gondang pangalahat-lahat ni horbo santi on tu borotan,tu hau saur
marnaek langatan pamelean tu Oppunta Mula Jadi Nabolon,asa anggiat manghorasi
sahala ni raja,dohot inanta soripada,mangombili simangot ni oppunta sijolo-jolo
tubu,mangasi sahala habadiaon ni Situan Mulajadi Nabolon.Diolai mahorbo i,
diliathon sampe pitu hali, dilahat ma horbo sitingko tanduk siopat pusoran,
jantan ni portibi horbo parangas-angas, pasombaan tu Debata Mula Jadi Nabolon asa
santi madingin santi matogu,asa manghorasi Badia ni Oppu Mulajadi Nabolon.
Dung sidung mangalahat horbo i mangulpuk ma
datu i muse ninna: O…ale inang suhut nami!Marhangkung do datu naingkon marharoan suhut,nunga jonok be arina
ingkon sahat na ma anak mi inang! huhut manortorhon sahan na marisi mual,jala
dipansurhon mual sian punsu ni sahan i dompak oppunta br Torus dohot boru
Nainggolan,huhut sai di dok :Mahangkung do datu na ingkon marharoan suhut,soada
mara soada bingkolang,nunga jonok be arina naingkon sahat ma anakmi ale inang
suhut nami.Sai songon i ma didok datu Guru sinanti ulpuk-ulpukna sampe opat ari
taringot tu oppunta naung dipardalanan manuju Uluan.Sai torus ma marjojong-jojong
gordang di sokkor jala marhudobuk gondang saleleng ni lima ari,lima
borngin,molo disungkun Opunta Datu i sai didok do; Marhangkung datu , marharoan
suhut,ingkon ibana manamiangi mata ni ulaon i , sai ninna do mangalusi.Nunga
lima ari naung mardalan ulaon i somarna tarida naniulpuk ni datu i,loja ma roha
ni Oppunta Boru ina pangintubu ni oppunta sai songon na mandarse ma huhut
songon na muruk-muruk mandele huhut ma di pageleng daging na borngini ala ni
lojana dihilala,tarsongon na podo-podom bolak didok ma ai dia do Guru sinanti
niulpukmu toho do i,betak na somangan do ho di hutam umbahen sai didok ho
mangolu dope anakhi jolma na ngangang do ho huroha di hutam,molo toho do hatam
jala parroha na bonar ho ba hutambai do upam ninna.Jadi dialusi Datu i ma :
boasa songon i dohononmu inang,nunga hudok tu ho Marhangkung datu marharoan
suhut sogot sahat nama i anakmi,soada mara soada bingkolang ,inkon ibana
manamiangi mata ni ulaon on.
Hira mareak botari songon na mangholom do ari jala
pintor songgot sopanagaman ni angka jolma na manondur ulaon i di alaman i, ro ma lalo nagogo dohot alogo na marhalisunsung,jala
luhut natorop na di alaman i marnida bulung ni motung mangareap-reap songon siboru tasik humaliang
huta Parbagasan,dung i songgop ma tu alaman i,jala andorang so sahat dais tu tano balik ma bulung
ni motung i ,marusean ma itak namarsaor aji i tu angka panondur na hundul di
alaman i,gabe longang ma natorop i , jala muse disi do Paliang rap dohot angka
anakna na 11 i.Jala ris do nasida hona itak i gabe marbontar songon na hona
set,ubani songon hambing bajar;maridipe halak na hona itak i sai tong do
marbontar ala so olo lokkang.
Alai
ianggo Paliang nasaripe sai mangasangi dope, nangpe dohot ibana gabe
marbolang-bolang dibahen itak i ai aha ma pola ianggo holan songon i do,ninna
Paliang Gabe di jou i ma angka anakna i tu lambungna Ninna ma: Ai didia ho
Jombit ni aji ! Ulam ni aji,Pagar ni aji asa puang pinagranta i !asa puang! Alai
nang pe disuru angka anak na i padalan ajina asa boi pahabang losung i ndang
tolapsa be,sai longang be do nasida luhutna.
3.Anturaparon di tongan dalan.
Dung
adong hira satonga dalan suda mabalanjo ni oppunta Guru Martonja dohot uduranna
di tongan dalan laos anturaparon ma nasida saluhutna,alai sai dinunuti nasida
do mardalan nangpe male ,anggiat adong dapot nasida nian huta , asa boi nasida
maisolat satongkin huhut maradian,alai nadeba sian angka anak boru dohot
doli-doli uduran ni nasida,dang tahan manaon rapar,sosundat gabe marsahit ma godang
sian nasida gabe marujung ngolu di dalan i.Sai mardalan ma nasida sampe
saminggu dang dapot sipanganon diharangan i.Tar songon namaradi satongkin
manatap ma nasida sian dolok ,mandapothon Sipultak diida nasida ma naung donok
do huta nang juma ni luat i.dungi mardalan ma nasida dompak luat i jumpangsa ma
sada ama di juma tongon mangongkal gadong,diluat i uju i masa ni angka sahit
sompor,muse haleon potir ala ni logo ni ari jadi dang boi tubu
suan-suanan.A.a.aaa tahe tung porsuk ma ngolu ni jolma disi uju i.Jadi dijonoki
oppunta ma ama ondeng laos mangido gadong nai,Ninna ma: Uuu.ee rajanami ua tung
lehon ma jolo gadong munai di hami panganonnami ia tung sadabe pe hami taho,ai
nunga rapar hami somangan na pitu ari
on,molo dilehon panganonnami sadabe gadongmunai ,mauas ma hami jala
adong parhitean manginum godang mual i, ra sumuang ma gogonami ninna oppunta,Ai
dia do nindokmu ale amang,ai nda diboto
ho haleon potir do nasailelengon di luat on,ai logo do ari manang naung piga
taon dison gabe ndang boi manarak di saba,ai dungi torop muse hamu sian dia do hamu ulaning?ninna ama
ondeng. Sian Batang toru do amang mulak
tu huta nami ma hami nian di Uluan.ninna oppunta mangalusi.Ai tung torop hamu
Piga hali nasai nai be tading gadonghon annon anakkonhu pe so mangan ,ndang
hulehon i sai torop hamu,ninna amanta ondeng.Alai sai dijugulhon oppunta do
mangido tu pargadong i.Alani i dijuarhon amanta i ma Oppunta laos tinggang jala
mate.Dung mate oppunta di juma i,muba ma sude gadong ni nasa na diluat i gabe
si marlangkop-langkop.Marnidai hapogan ma ama-ama i maporus tu huta huhut
mangangguk bobar ,ninna ma tunatorop ,Uuueee hamu dongan nasaluat on ida ma
dijuma an nunga gabe si marlangkop-langkop gadong ta sude,Ai aha martoru tu
hita ninna natorop i.Adong nangkin di jumanami sada ama mangido gadong tu ahu
,ala ni torop ni nasida dang olo ahu mangalehon.Jadi marlojong ma nasahuta i
mangeahi namasa di ladangi di ida ma ,naung mate do Opunnta disi,Alai manolsoli
manasida mangido hasesaan ni dosa nasidabe tu Oppu i.Dipalu ma gondang diladang
i mangelek sahala ni oppnta,gabe mangolu ma ibana muse,suang muse ma
simarlangko-lankop i gabe gadong.Gabe longang ma angka natorop i gabe didok ma
tu ama-ama i ninna:Anak ni MulaJadi do namangido tu ho hape ditingganhon ho do
Oppunta i.antong akui hahurangan mu ninnabe ma.Di arahon natorop ima Oppunta tu
huta rap dohot nasida nasauduran laos di tamuei.
Dung
i dipangido Oppunta ma tu Mula Jadi Nabolon asa diparo udan diluati,las ma rohani
nasa nadiluati gabe rap ma nasida saluhut paborhat natua-tua i jala soratan
mamboan bohal di tongan dalan huhut mardongan mauliate.
Dungi mardalan ma nasida muse ,dung
sadia leleng suda ma bohal nasida alai sai dinunuti do malangka sirumimpang olat ni natolap didalani.Saminggu lelengna
sahat ma nasida nasauduran tu tangga batu Balige.
Di ida nasida ma disi eme naung mulai
naeng gotilon.Disada ladang dapot nasida ma sahalak ina na mamona-mona mangotil
.Dipareak Oppunta ma tu si huhut mangido: O.oo ale inang !ua tung lehon ma
sangkambiur be hami ememuna i asa adong gugutonnami,ai nunga pola pitu ari hami
rapar so mangan,Nunga pola songon simbora panonggornami ala rapar somangan na
pitu ari on .molo digugut hami eme i , uasan ma hami boi ma godang mual i
inumonnami asa sumuang gogonami mardalan dompak hutanami naung boi tatapon
dibariba tao an ,ninna.
E.ee da amang natama i! sai torop hamu piga
hali nasa pinangidomi ma gogo ni jumaon?ninna ina ondeng.Alai sai dijugulhon
oppunta do mangido eme i,alani i gabe dijuarhon ma Oppunta gabe tinggang laos
mate.Jala sude eme na dibalian di luat i muba gabe simareme-eme.
Hinorhon ni i mangangguhi ma ina ondeng jala
marlojongi tu huta paboa na masa i.Amang sambor ma boruadi nunga gabe si
mareme-eme sude eme di ladang ba aha ma allangonta.Mataut ma sohulehon
pinangido ni amanta nangkinningan.Jadi laho ma sude halak na di huta
i mandulo jumana tu balian ,nunga gabe si mareme-eme.Ai aha bonsirna asa gabe
songoni ninna natorop i tu ina ondeng.Adong sauduran namansai torop naeng mulak
tu Uluan mangido eme tu ahu di juma,ala torop nasida ndang hulehon jala sahalak
sian nasida marjugul mangido asa hulehon ,gabe hujuarhon ibana,tinggang laos
mate.Jadi manopoti sala ma ina ondeng ,Jala hapogan ma natorop i mangalapi
pargonsi,jala dipalu ma gondang di ladang i mangelek sahala ni Oppunta gabe
mangolu ma muse.Suang ma muse simareme-eme i gabe eme.Dibahen i longang jala
mabiar ma sude natorop i mida ibana.Dungi diarahon natorop i ma nasida na sauduran tu huta
nasida laos ditamuei ma nasida jala di parade naringkot di nasida na sauduran
laos disi ma nasida mangulon manang piga ari,dilehon natorop ima eme di nasida nasauduran
laos diduda angka naposo doli-doli uduranna i ma eme i bahen parbue dohot
itak.Jala naposo na debanari disuru mambuat bulung ni motung namansai godang.
Manatap ma nasida sian Tampahan laos di patudu
Oppunta ma huta sitopotonnasida ,ninna ma : indi adu ma hutanami nunga jonok be
marhobas ma hita asa tapalu uning-uninganta ninna.
Dung
singkop saluhutna inon dipohuli ma itak i tu bulung ni motung i jala di bahen
aji mansaor itak ondeng,disuru ma aji-ajianna i habang .Habang ma hamu tu hutanami
di bariba tao an!ninna.Habang ma bulung ni motung i manujuJanjimatogu Uluan.
Dung
habang bulung ni motung namarisi itak i borhat ma nasida mardalan manuju Balige sahat tu namareak borngin
nasida mardalan mamboan panihat i,Ujungna tahuak manuk sahali borngin i, sahat ma nasida tu huta Parbagasan
sian sopamotoan ni manang ise.
Ndang tu bagas ruma bolon nasida
nangkok,tu tari sopo do,alana ndang
boi
boanonna panihat i tu bagas inganan ni jolma,alana molo adong dakdanak
poso-poso naso tubu dope ipon manang ina na soangir disi olo rate-rate /olo
mate. Jadi disi ma nasida manipat ni borngin i modom.
Dung mareak torang ari laho ma Oppunta
boru pangintubuna tu tari sopo,ala adong naporlu sibuatonna sian sopo i,Dung nankok
ibana tu tari sopo i pintor tar songgot
ma ibana mida angka halak na adong disi,ninna ma: Ai angka ise be ma hamu na
ditarisopo on?Sondo na pangarut hamu?ninna huhut disulu mantat lampu miak dulang.Pintor dihaol anakna i ma ibana huhut
didok:Ahu do on inong !Dialusi inongna ma ibana :Ahu ise ho?Anakmu do ahu,Si
Martonja do ahu ;Ai molo anakhi do ho boasa ma so tu jabu ruma an ho nangkok
,pangaok-aok do ho!Ninna Inang na.Ahu do on inong Si Martonja do ahu!ninna
huhut dihaol inong na i ala ni siholna huhut tangis.dibege inongna ma tangis ni
anak nai gabe manganguhi ma nasida,laos dijou ma parumaenna naduai,ninna ma :Ro
ma jolo hamu na dua ale anggi ida ma nunga ro be anakhu!Mangangguk bobar ba
nasida nasaripe,ala ni siholna.Jadi ro
ma Guru Sinanti mandok tu inanta pangintubu ni Oppunta ninna ma: Nda tutu ma nahudok tu hamu ale inang!Marhangkung datu marharoan
suhut,soada mara soada bingkolang,ingkon ibana manamiangi mata ni ulaon i! nda
tutu ma nahudok ?Sonari hupasahat ma tu ho anak ni natua-tua asa ho manamiang i
ulaonnon !ninna ma tu Oppunta Oppu Gumara .
Alai ninna Oppunta ma tu datu i,mauliate
ma datu nami,nauli ma na pinasahatmi tu ahu ,nian sadarion hian ma ari panggohi
ni ulaon parsatian on alai santabi godang ma di datu i tapanangkok ma ari ni
mata ni ulaon on ,marsogot ma tapatupa inon, uning-uningan na huboan on ma jolo
hupatudu sadari on tu natorop asa unang adong na mangambati ulaon i sogot
ninna.
Jadi ninna Guru Sinanti ma : Mauli ate ma anak ni natua-tua !molo i ma
didok roham dumenggan dang sipangambati
ahu ,satolop ma au disi.Tinintis ma salendang,pinillit nadumenggan.
Dung
di boto Paliang naung ro Oppunta sian parjalangan sai di suru ma anakna i ninna
ma: da..gaa puang Jombit ni aji!Ulam ni aji !Pagar ni Aji! nunga mulak ninna Si
Martonja sian parjalanganna,aut so na langgak binotona barani dope ibana mulak
tu huta?Aaa..sa puang pinagarantai!ninna.Alai sai longang do nasida ndang boi
mangulahon binotona.
Sar ma barita nung mulak Guru Martonja sian
parjalangan ,marroan be ma angka sisolhot dohot torop halak mandulo ibana tu
Huta Parbagasan.
Gambar 6.I :
Sopo bolon pusaho sian Oppunta Oppu Tuan Jojor I.di Parbgasan Banjar ganjang Janjimatogu.
Tu
sopo on ma nangkok Opunta Op Gumara rap dohot uduranna na sian Batang toru ,
Panihat Pusaho i di borngin ni ari paonomhon ulaon Pardebataan i.
Sampe
sadarion dang boi boannon poso –poso naso tubuan ipon dope, manang ina na
sedang hamil dang boi masuk tu sopo i.
4.Oppunta
Oppu Gumara patudu hadatuonna.
Dung torang ari disuru Oppunta ma angka
naposo i paijur saluhutna ula-ula na binoan nasida na sian Batang Toru naung dipaindar
di tari sopo i,jala dipaandar di alaman ni bagas nasida,ima : Panihat manang
aji-ajian i rupani: sada hajo nabolon namarisi pagar sahuta,sada hajo namarisi
ula-ulaan nadenggan dohot naroa,dua pulu sada hudon namarisi aji,ima :aji
timpul,aji poppom,aji turtur,aji sipalongang-longang,aji dodong,aji butong
sahuta,aji paninggala di pea dohot aji lannaasing.sada hajo namarisi aji siparo
udan haba-haba,sada hajo namarisi parpagaran,sada gana-anaan ni jolma napinungka sian batu nadigoari sitangi
hertek,pustaha laklak mongmong,sitingting,sigompa,sarune bulu,tulila,garantung,odap-odap
dohot angka naasing dope.
Dipele
ma panihat i marhite pinatupana baliang na bara sunggam balanga,ihan sampur ni
ampang ,dengke na niura, dungi disuru ma angka naposona parunggu mongmong,mardongan
sitingting dohot sigompa,garantung,dohot odap,sarune bulu dohot tulila,marguru
tu gonsi ni panihat aji-ajianna i,manortor ma gana-ganaan i,jala manortor muse
ma angka naposo i ,adong ma nasida namangallang gara,adong na mangallangi hapur
dohot rihit nang aji ipe dipangan nasida huhut marmonsaki.
Longang ma luhut nasa namarnidasa ala ni
jagar ni ulaon pinatuduna i tu natorop,pola do angka panongor ni natorop i
dang sanga mangkidop holan ala ni
natarhtotong paida-idahonsa.Dihatiha i disi do Paliang dohot angka anakna na
smpulu sada i manondur dohot do nasida tarhalomong paida-ida habalgaon ni
parbinotoan ni Oppu i.
Dung mareak botari dibuka Oppunta ma hajo
namarisi aji siparo udan haba-haba,pintor roma alogo na marhalisungsung ,hapogan
ma angka naposo ni Oppunta mamampe angka aji-ajian i tu tari sopo,
Dungi
ro ma udan ambolas,mangalenei angka natorop i.laos marimbulai ma nasida be mangeahi
bagas na adong di huta i laho maisio,hape ianggo Paliang dohot angka anakna i
sai so do, hot di hundulanna ndada boi morot sian alaman i,ai lohot do
hundulanna tu amak i laos ditinggang udan haba-haba i ma nasida sampe do husom
bohina ala ni ngalina dihilala,jala sada sian nasida hure do pangabasna pola
songon namate do.
Manganguk bobar ma nasaripe i ala ni
namasa i tu nasida be,huhut mangido tolong ninna ma : Jora mahami anggia
!Palua ma hami sian jea on ,tunduk ma hami dang ulahonon nami be angka naso
suman maradophon angka dongan jolma lumobi tu langkam ninna huhut sai
mangangguk bobar.
Jadi
asi ma roha ni Oppu Gumara mida Oppung tuana dohot angka amang tuana i,disuru
maangka natrop i manogu nasida sian alaman i tu bagasnabe.
Asa dung sidung na masa ondeng marsogotnai
diparnangkok ni mata ni ari dipungka mula ni mata ni ulaon i parsantian i laos
ibana ma managiangi ulaon i , nang paujunghonpe.Dinamanortor ibana ,sude halak
natorop i marjoa-joa.
Mandok mauliate ma ibana tu raja,dohot
soripada,dohot situan na torop,lumobi tu Guru Sinanti .
Ala parroha nabasar do Oppunta Oppu
Gumara ndang pola dituruthon sude dosa ni nasida nasaripe i, gabe ditonahon do
tu hita pinomparna marhite nasinurathonna di dingding ni sopo bolon i” Ingot
unang ma ingothu hamu ale angka pomparan , disiak ni bagi ni bawadi dipanodoson
ni Paliang uju di haboionna”.
Gambar 7.I : Dua sopo di huta
Parbagasan Banjar ganjang ima: 1.Sopo
bolon
2.sopo paiduana.
Molo
dipatombom sopo bolon ingkon tu sopo ndi siamunna on do pusakka i dipaorot.
BAB II . Oppu Gumara
maralo dohot Bius Siantar.
A.Si boru Atur digoari Sigulang papene.
Najolo ditingki ni angka oppunta sijolo-jolo tubu sada
huta digomgomi sada raja nadigoari Tunggane huta,manang piga huta dipasada mai
gabe sada luat nadigomgomi sada raja bius ( Pangulu Parsanggul baringin )
jala
luat marsada gabe luhak nadigomgomi sada
Raja na bolon.
Raja
huta maranggota manang piga angka natua-tua ni huta,Raja bius maranggota manang
piga raja huta ,Raja na Bolon maranggotahon manang piga halak raja Bius.Ganup Luat do
masipungka inganan Parbiusanna be, na - digoari partungkoan.Partungkoan
ima sada inganan na marsintuhun parpunguan ni Raja bius dohot angka raja huta
marrapot
padostahi,inganan pamelean tu Debata.Inganan partungkoan dipillit do sada dolok
hatubuan ni sada hau hariara manang baringin na bolon na tar soding siannhuta
jala natar langgak (angker ),asa laos disi do nasida pajongjong sada langgatan
pamelean tu Debatana.Sai ganup taon do nasida pasahat pelean mandok
mauliate tu Debata marhite pelean situtungon dohot sipanganon mantat sagu- sagu
dohot itak gurgur,nang na hinopingan ,ansi-mun na martagan,pisang na
mabe,pirani ambalungun ( pira ni manuk ) nahinobolan,dengke ni laean, ihan
sampur ni ampang manuk mira polin,manang hambing puti/hoda nabara baen
parsombaan tu Debata ganup jumpa tingkina patuat boni nalaho suanon tu
saba,nang jumpa sipaha tolu/manggotil ( panen )
Bius Siantar na margolat ma i sian Huta
Parparean sahat rodi Habinsaran(Sitorang ) namarmargahon pomparan ni Tuan Sorba
ni Banua.Dinasahali laho ma Oppunta Oppu Gumara tu huta ni si boru ibotna si
boru Atur diMarpaung
Bagasan,di
hatiha i marpungu ma raja bius di partungkoan laos pasahat pelaean tu Debata
,ala naung sidung mang-
gotil
sian saba.Togon dihatiha i dohot do laena Panaluksuk nampuna tohap di langgatan
i,dinaborhat ibana tu par -
tungkoan
diboan do papene bahen parisianan ni parasoman ni manuk pelean i.Alai molo dung
mulak ibana sian partungkoan i diboan ma jambarna ima soganda holan pat
hais-hais ni manuk pelean i . Diida Oppunta ma inon gabe tarhalomong ma,jala
ninna ma : Ai songon dia do tohap muna lae di parbiusan,asa tung songon on
jambar pasahatonna tu hamu?.Jadi Ninna ma : Ai songon ima da rajaku,ai so piga
hami sahuta jadi otik ma jambarni bawadi
di parbiusan,manang diulaon biuspe.Jadi molo boti asa unang songoni dibahen tu
hamu olo ma hamu ajaran tung otikpe hamu
sa huta ? ninna Oppunta. Ba olo do rajanami asal ma sibahen na dengan.ninna
mangalusi
Atong molo marluhut ma hamu di bius dina
patuat boni ulaon naroon ra ndang pola muruk hamu lae molo husuru di
tunggalinghon Si boru ibot parasoman i
tagan maneat manuk pelean i hamu! Ba nauli mai Rajaku.ninna Panaluksuk.Alai
molo muruk ma angka raja biuson ba beha ma i bahenonta?ninna.Ahu pe tusi molo
tung disuru paulakon si boru ibot mu asa
diajar amana ninna,ba hualopi pei asa adong dalan mangalusi nasida.ninna
Oppunta.
Jadi dung jumpa tingki patuat boni tu saba
dinanaeng manabur, marluhut ma anngka raja ni bius i dipartungkoan.
Sian
na somal ndang pola dohot angka ina mangadopi ulaon sisongoni,hape tung
nasahali i ro ma disi si Boru Atur.
Dung diseat manuk i ditarehon Panaluksuk
ma parasoman i,pintor sigop ma ro si boru Atur manunggaling – honsa,gabe
magulang tu pat ni dolok partungkoan
i.jala guga ma ulaon parbiusan i.Alaaa…nasoadat naso uhum do binahen ni ripemi
ninna angka raja i ma mandok Panaluksuk ,naso diajar amangna do i huroha,paulak
ma i ninna be huhut masidok hatana mantat rimas .Laos disadari i ma Si boru Aur
digoari Sigulang papene.
Mulak
be ma angka raja bius i sian partungkoan jala marungut-ungut,huhut manosoi
Panaluksuk asa di paulak siboru Atur tu huta ni amangna.
Sai
sip do Panaluksuk dang pola di alusi angka hata i.Alai sai marhusori do rohana ;Songon
dia ma bahenonhu paulak boru ni raja i?ninna.
Gambar 1.2. Hariara partungkoan,inganan ni Raja ni Bius
marlungguk,mamele Debatana.
B.Manopoti sala tu raja bius.
Tar
dipaula dipaulak Panaluksuk si boru Atur
tu Janji matogu,alai pintor dipataru Oppunta do ibana mardongan sipanganon
indahan nalas dohot juhut sian na marmiak-miak alai Ndang disangsang juhut i ,ditanggoi
do bolon-bolon naginoaran tango-tango
gaja, ubani na laho tu tiga bahen simardung ni tuak.Sahat ma tu Marpaung
Bagasan diontang ma angka raja ni bius i , disigati ma boan-boan ni Oppunta
,gabe longang ma halak natoropi midasa.Ai somal na dengke do boanon laho pataru
boru agia manang nasala boru i,hape juhut tango-tanggo gaja sian na marmiak
–miak do diboan laho manopoti sala ni ibotona i .
Gabe muruk ma angka raja ni bius i
ninna ma: Toho ma da tutu naso adat naso uhum ulahonon ni borum ale rajanami,
ai hope ndang na maradat hape,Ai dia do binahenmu tu hami ?ninna be huhut
muruk.
Ai songon i ma adat sipatupaonnami
manopoti sala nami ala ni hahurangan ni borunami ,ai hamu ndang na maradat
.Molo mamele pardebataan hamu di parbiusan holan hais-hais ni manuk do di lehon
hamu jambar ni lae nbawadi,molo so olo hamu hamu manjangkon hami ,rohamu ma
disi !
Gabe marrimas ma angka raja bius i naeng
ma lao tangannabe tu oppunta.Hape nda tolapsa mangalo.Gabe diontang ma angka
datu mangalo ibana.Alai disuru opputa ma ajianna laho mangalo nasida sude gabe mumpat
ma angka tolong dohot bulu nadibalian gabe hujur mangalo nasida,mangua ma oppu
Gumara ninna ma Songon garaga songon garugu, gogo nasada songon na tolu
pulu,Tuuu…nduk musu ninna.Talu masude nasa datu ni Bius Siantar i.
C .
Oppu gumara Mangalo datu si sada ngingi.
Di nasahali tarlalap modom ma Oppu Gumara di
para-para ni jabu ni ibotona di Marpaung Bagasan,ditongos datu
sisada
ngingi ma gara ni api manutung jabu i ,dinatarpodom oppunta matutung ma tarup
ni jabu i,alai pintor di dungoi ibotona ma ibana manigor hehe sian namodom dung
diittopi ma api i dohot aji sitampar api.Dungi ditongos ma ajianna tu datu
sisada ngingi i,pintor maupek ma ngingi ni datui gabe so margogo be ibana
mangalo oppunta Oppu Gumara.Alana dingingina ido ninna hagogoonna.
Songon parsiholan tu ibotona si boru atur
rodi pomparanna dilehon do sada pagar namarrupahon losung batu,nadigoari sitampar api . namarhadohoan ma i manjaga
unang adong hatutungan angka pinomparni si boru Atur. molo tung adong pe
hatutungan dihuta i ndang matutung ianggo jabu inganan ni losung i,jala molo
adong namasahit sian pomparan ni Namboru i dididi ma diatas batui,dungi malum
ma dihilala.
Alai ndang marna loja rohani angka raja
bius Siantar ,tong do sai manguji hamaloon ni Oppunta Oppu Gumara,
ala
ni i,dibuka ma hajo namarisi si biangsa dipangongom uju huta ni angka musuna
gabe roma udan haba – haba di huta ni musuna i.Gabe godang ma angka hau
marumpak manipa angka jabu jala marjea ma luhut na nadisi.
Alai mabarbar ma naso magulang ,turikon na
so marngenge dibahen mara i ,ai godang do angka na so marsala hona dibahen mara
i.Alani i ro ma angka raja bius dohot angka raja bolon mangido tu Oppu Gumara
Ninna ma:Ale guru Martomja Molo tung siat pangidoannami dohot elek-eleknami tu
ho, tung pasinok ma ajian mi asa unang marmara angka nasa namanggulmit,lumobi
jolma ninna.
Songon
dia pangalahona ?ninna Oppu Gumara.Marpadan ma hita natunduk do hami tu ho manang
nasongon dia pe pinangidom ,ninna angka raja bius i . Antong hupangido lehon
tohap na lobi denggan jala uli tu lae Pananaluksuk dohot siboru ibot di
parbiusan rodi pinomparna sogot marsusundut-sundut
,jala dang jadi manang ise mangula hajahaton tu ahu dohot pinomparhu nang sisolhothupe marsundut-sundut.Jala lehon
hamu naporlu laho pasinok angka aji on ninna.Dung i marpadan ma nasid a jala
marbulan .Dilehon ma angka naporlu pasinok angka aji i tu Oppunta.
Ditanom ma aji i tu ingananan na soding
di hariara sihuting ninna goar ni i, ima gala- gala dongdang na tubu di….
Dibahen i do umbahen sai di orai angka natua
- tua hita laho tusi.”Sotung ma
mahua ho anon disi”! ninna.
Hape jojot do najolo panurat sejara on
marmahan horbo disi jala nijangkit do gala-gala dondang i,ai tabo allangon
parbuena , alai ingkon sasambola do huroha boi allangon sian sada parbuena,alana
molo niallang himpal sada-sada olo do hansit butuha. Hehehhe…he..Ai naburju do
Oppunta Ate?
BAB
III . Pangujungina.
3.1 panimpulina .
1 . Baliga do binaligahon , barita do
binaritahon ,alai songon i ma sejara ni Oppunta husurathon dison ,ai songon i do ditonahon tu hami pomparanna
marsundut-sundut.sian gombung,tu
gambang,sian daoppung tu damang,sian damang muse sahat tu ahu,ido umbahen naboi
hutariashon sejara on jala sinurahon asa,hita pinompar
ni Oppunta Oppu
Gumara marsada, mardos tahi ,marpos ni roha tu Amanta Debata,soada mara soada
bingkolang di hita angka pinomparna
dohot angka pinompar ni sisolhotna marsundut-sundut,songon angka padan
napinasahat ni angka halak naasing tu Oppunta , Tona ni Opunta :
o
Tona
on ma naporlu siingotonta asa unang adong hosom dirohantabe maradophon Pomparan
ni Oppunta Paliang.
Boi
do ingotonta siak ni bagi ni Oppunta , alai unang ma tahosomi angka pinompar ni
Oppunta Paliang ,nang maradophon angka dongan jolma.Sai masiamin-aminan ma hita
songon lampak ni gaol,masitungkol-tungkolan songon suhat di robean.
2.Tarsingot di angka harta warisan sian
oppunta Oppu Gumara.
Pambagian ni harta pusaka ni Oppunta
Oppu Gumara,nabinoto shat rodi tingki on songonon ma :
a.Sopo bolon diwariskan tu Opunta
Pugumara II dohot pusaka ni oppunta nadisopo i dohot uma margogo 500
kaleng pauseang sian Opunta Rj
Silamosik asa adong biaya mangurus sopo i dohot pusaka i.
b.Sada jabu ruma diwariskan tu oppunta
Pu ni Humlan.
c.Ruma situa tua diwariskan tu Oppunta Pala
Uluan dohot sada hajo marisi parpagaran.
d.Sada sopo diwariskan tu Oppunta Tuan
Madiri.
c.Sada hajo marisi pagar dohot
gana-ganaan diwariskan tu pomparan ni opunta partoruan (Lbn Simangambit )
3.Sopo bolon i ima namarsintuhun bahen
inganan ni pusakka ni Oppunta Oppu Gumara.
Molo dipatombom sopoi ,angka
hudon-hudon namarisi aji i dipaorot tu sopo na disiamunna ido,ndang boi
dibahen tu bagas na asing,manang dipukka
ingananna.
4. Najolo tingki dakdanak sampe 10 taon
naung marruma tangga namanurat sejara on, andorang so adong
namago sian pusakka i sai olo do
sipata adong soara tarsongon soara ni ernga mangkuling humaliang huta
Parbagasan ,alai parjolo do binege
soara i dihariara ni Oppunta i ,ai didok natua-tua pangulu balang i do
namangkuling songon i.Ker……r r r r r r
r r r r r .ninna.
Ala sai parjolo habegean soara i di
hariara i. Ra, ala ni i gabe digoari natua-tua do hariara i hariara par ulu-
balangan.
Songon ima sejara ni Oppunta Oppu Gumara na
sai jotjot dipajojor angka natua-tua ,pomparanna naumboto
marpollung uju dingoluna,nagabe songon
tona ma i umbahen pola porlu disurat,namanurat sejara on.asa tang-
botoon dohot ingoton ni hita angka
pinomparna marsundut-sundut.
3.2 . Soso-soso.
Tu
hita
pomparan ni natua-tuai Oppu Gumara disosohon do :
1.ingot unang
maingot hu…
,
Hita pomparan ni
natua-tua unang olo hita marhosom tu dongan jolma,sai parroha nabasar ma hita
ma-
radophon dongan
jolma,sotung ma olo hita mambuat na sougasanta,taorom ma hisap-hisap ni daging,
jujur mangulahontabe,asa
diborhati sahala ni natua-tua hita,burju ma hita marguru songon Oppunta
asa
dapotan poda nauli,padot mangula-ulaon asa dapot sipanganon.Ai poda ninatuatua
do mandok:
Pidong ambaroba pidong
harangan,naburju mangula butongan mangan.
Pidong
garugu pidong ni toba,naburju marguru dapotan poda.
2.Pusakka
natininggalhon ni oppunta unang dihasoi,
a.Tajaga
ma sopo bolon dohot isina pe ,nang hariara parulubalngan i,unang adong na manghasoi
manang
dia
pe na adong disi, masi oppot rohana be asa unang adong rohana mambuat manang
aha sian sopo
i,dohot
hariara i unang tubu parmaraan di ngolunabe.Somalna
molo tarihut ranggas ni hariara i di-
boan tu jabu olo do ro ulok
nabirong tu jabu,saleleng so dipaulak tu pambutanna i sai humaliang di
jabu do ulok i.Adong muse do hau na asing sobinoto goarna dilambung ni
hariara i ,ipe tunas ni
panabaan najolo doi didok natua-tua bahen pandindingan ni ruma, mate do
ninna namanaba hau i.
b. Unang
sai adong sian hita pomparan ni natua-tua i mandok siar Oppu Gumara tu dirina
,ndang adong
siar nagabe jala na mauli bulung .alai ianggo paingothon olo ma tagamon
tutu . Ai sonari nunga muba
zaman.Ndang tingkina be mangasa hadatuon sonarion,ai zaman nacanggih
nama nuaeng marlaku.
Pauk- pauk hudali ,pago-pago
tarugit,nahurang taulahi, nasala
tapauli.
Nara sumber
Sebagai sumber sejarah
ini di tunjukkan beberapa orang tua.
Oppu Si Tomuan
Manurung (Kepala desa/ Parsarune )
Inilah photo ayah kandung sipenulis Sejarah
ini ,semasa hidupnya ,dari sejak tamat kls 6 SR ,beliau marguru marsarune kepada
Oppung kami Bisara Nainggolan di Lumban Nainggolan .Setelah dapat ilmunya maka
diberi gelar Parsarune oleh semua orang.Selama 20 tahun beliau bekerja sebagai
Parsarune,sampai melanglang buana ke seluruh daerah di Toba,Humbang,
Silindung,Barus,Sibolga,Simalungun,Tapanuli SelatanSumatera Timur.Pada saat itu
saya belum lahir.Karena kurang istirahat maka beliau sering sakit,akhirnya
ditinggalknya pekerjaan sebagai pargonsi.Setelah saya lahir masuk menjadi agama
Katolik, berapa tahun kemudian beliau diangkat menjadi Vorhanger, setelah saya
berumur 16tahun beliau diangkat jadi Kepala Desa Parbagasan selama 20 tahun.Sebagai
panutan dalam adat istiadat juga tak meninggalkan tugas mulia di Gereja.Tahun
1987 Ayah tercinta pergi kesisi Allah disurga karena penyakit Kancer,dengan
umur 85 tahun .
Oppu JuVentus Manurung
Inilah
photo saudara sepupuh ayah penulis sejarah ini,Saya manggil beliau Bapa Uda.Semasa
hidupnya beliau adalah guru sekolah merangkap Vohanger HKBP.Beliau juga guruku
semasa SR di Godung Janjimatogu . disamping tugas yang diemban beliau aktip
sebagai pemuka adat.Bapa Uda ini berangkat kesisi Allah di Surga tahun 2010,dengan
umur 84 thn.
Hariara
on ma nadigoari Hariara parulubalangan manang hariara si Huting,natubu do
andalu bintatar alai disoluk
hariara.Tantanna do gabe bonana.
Datu Tuanku Rao